များများရှဲပေးကြပါနော် ဒါမှပြည်သူတွေ သိသင့်တာသိပြီး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်မှာပါ ????

COVID-19, #KKG 223

11:16 am, 17-3-2020

WHO Q & A 09/03/2020 update

နောက်မှ အချောပြန်လုပ်ပေးပါ့မယ် 

အခု Google translate နဲ့အရင် ပြန်ပေးထားတာပါ

https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses

1- What is a coronavirus ?

Coronaviruses များသည်များသောအားဖြင့်တိရိစ္ဆာန်များနှင့်လူများတွင်ရောဂါဖြစ်စေနိုင်သောဗိုင်းရပ်စ်များစွာရှိသည်။ လူသားများတွင် Coronaviruses များသည်အအေးမိမှအရှေ့အလယ်ပိုင်းအသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာရောဂါ (MERS) နှင့် Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS) ကဲ့သို့သောပိုမိုပြင်းထန်သောရောဂါများအထိအသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာကူးစက်မှုကိုဖြစ်ပေါ်စေသည်ဟုလူသိများသည်။ မကြာသေးမီကရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သော coronavirus သည် coronavirus ရောဂါကို COVID-19 ဖြစ်စေသည်။

2- What is COVID-19 ?

COVID-19 သည်မကြာသေးမီကရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သော coronavirus ကြောင့်ဖြစ်ပွားသောကူးစက်ရောဂါဖြစ်သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ်ဒီဇင်ဘာလကတရုတ်ပြည် Wuhan တွင်ဖြစ်ပွားမှုမစတင်မှီဗိုင်းရပ်စ်နှင့်ရောဂါအသစ်ကိုမသိရှိခဲ့ပါ။

3- What are the symptoms of COVID-19 ?

COVID-19 ၏အဖြစ်များဆုံးလက္ခဏာများမှာအဖျားတက်ခြင်း၊ ပင်ပန်းခြင်းနှင့်ခြောက်သွေ့သောချောင်းဆိုးခြင်းတို့ဖြစ်သည်။ အချို့လူနာများသည်နာကျင်ကိုက်ခဲခြင်း၊ နှာခေါင်းပိတ်ဆို့ခြင်း၊ နှာရည်ယိုခြင်း၊ လည်ချောင်းနာခြင်းသို့မဟုတ်ဝမ်းလျှောခြင်းများဖြစ်နိုင်သည်။ ဤရောဂါလက္ခဏာများသည်များသောအားဖြင့်နူးညံ့ပြီးတဖြည်းဖြည်းစတင်သည်။ အချို့လူများသည်ရောဂါကူးစက်ခံရသော်လည်းမည်သည့်ရောဂါလက္ခဏာမှမဖြစ်ပေါ်ပါ။ လူအများစု (၈၀% ခန့်) သည်အထူးကုသမှုမလိုအပ်ဘဲရောဂါမှပြန်လည်သက်သာလာသည်။ COVID-19 ရရှိသောလူ ၆ ယောက်လျှင် ၁ ဦး သည်ပြင်းထန်စွာဖျားနာ။ အသက်ရှူကျပ်ရန်ခက်ခဲသည်။ အသက်ကြီးသူများနှင့်မြင့်မားသောသွေးပေါင်ချိန်၊ နှလုံးရောဂါသို့မဟုတ်ဆီးချိုစသည့်ဆေးဘက်ဆိုင်ရာပြproblemsနာများရှိသူများသည်ပြင်းထန်သောဖျားနာမှုဖြစ်ပွားနိုင်ခြေရှိသည်။ အဖျားတက်ခြင်း၊ ချောင်းဆိုးခြင်းနှင့်အသက်ရှူခက်ခဲခြင်းရှိသူများသည်ဆေးကုသမှုခံယူသင့်သည်။

4- How does COVID-19 spread ?

လူများသည်ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ခံထားရသောအခြားသူများထံမှ COVID-19 ကိုဖမ်းယူနိုင်သည်။ COVID-19 ချောင်းဆိုးခြင်းသို့မဟုတ်ရှူရှိုက်မိသောအခါလူတစ် ဦး မှတစ် ဦး သို့နှာခေါင်းသို့မဟုတ်ပါးစပ်မှအစက်ငယ်များမှတဆင့်ကူးစက်နိုင်သည်။ ဒီမျက်ရည်စက်လေးတွေဟာလူတစ်ယောက်ပတ် ၀ န်းကျင်မှာရှိတဲ့အရာဝတ္ထုတွေ၊ အခြားလူများကမူဤအရာဝတ္ထုများသို့မဟုတ်မျက်နှာပြင်များကိုထိခြင်း၊ သူတို့၏မျက်စိ၊ နှာခေါင်းနှင့်ပါးစပ်တို့ထိခြင်းဖြင့် COVID-19 ကိုဖမ်းမိသည်။ လူများသည် COVID-19 နှင့်ချောင်းဆိုးခြင်းသို့မဟုတ်ခန္ဓာကိုယ်တွင်းမှထွက်သောဓာတ်ငွေ့များကိုဖြတ်ထုတ်ပေးသော COVID-19 ရှိသောလူတစ် ဦး ထံမှအစက်များကိုရှူမိပါက COVID-19 ကိုဖမ်းယူနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့်ဖျားနာသူတစ် ဦး နှင့်တစ်မီတာ (၃ ပေ) ကျော်ဝေးရန်အရေးကြီးသည်။

COVID-19 ပြန့်ပွားပုံနှင့်လက်ရှိတွေ့ရှိချက်များကိုဆက်လက်မျှဝေသွားမည့်နည်းလမ်းများအားသုတေသနမှ WHO ကအကဲဖြတ်နေသည်။ 

> COVID-19 ဖြစ်စေသည့်ဗိုင်းရပ်စ်ကိုလေမှတစ်ဆင့်ကူးစက်နိုင်ပါသလား။

မျက်မှောက်ခေတ်လေ့လာမှုများအရ COVID-19 ဖြစ်စေသောဗိုင်းရပ်စ်သည်လေအားဖြင့်မဟုတ်ဘဲအသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာမျက်ခုံးများနှင့်ထိတွေ့ခြင်းမှကူးစက်ကြောင်းအဓိကတွေ့ရှိရသည်။ “ COVID-19 သည်မည်သို့ပျံ့နှံ့သွားသနည်း” ဟူသောယခင်အဖြေကိုကြည့်ပါ။

> CoVID-19 သည်ရောဂါလက္ခဏာမပြသောလူတစ် ဦး ထံမှဖမ်းမိနိုင်ပါသလား။

ရောဂါပျံ့နှံ့စေသောအဓိကနည်းလမ်းမှာချောင်းဆိုးနေသူတစ် ဦး မှအသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာမျက်ရည်စက်များမှတဆင့်ဖြစ်သည်။ လုံးဝရောဂါလက္ခဏာမပြသူတစ် ဦး ထံမှ COVID-19 ဖမ်းယူနိုင်သည့်အန္တရာယ်သည်အလွန်နည်းပါးသည်။ သို့သော် COVID-19 ရှိသူများစွာသည်ရောဂါလက္ခဏာများကိုသာတွေ့ကြုံခံစားကြရသည်။ ၎င်းသည်ရောဂါ၏အစောပိုင်းအဆင့်များတွင်အထူးသဖြင့်မှန်ကန်သည်။ ထို့ကြောင့် COVID-19 ကိုချောင်းဆိုးခြင်း၊ ဖျားနာခြင်းမရှိသူတစ် ဦး ထံမှဖမ်းမိနိုင်သည်။ WHO သည် COVID-19 ကူးစက်မှုကာလနှင့်ပတ်သက်ပြီးလက်ရှိသုတေသနကိုအကဲဖြတ်နေပြီးနောက်ဆုံး

တွေ့ရှိချက်များကိုဆက်လက်မျှဝေသွားမည်ဖြစ်သည်။

> ရောဂါရှိသူတစ် ဦး ၏မစင်များမှ COVID-19 ကိုကျွန်ုပ်ဖမ်းနိုင်ပါသလား။

ကူးစက်ခံရသူတစ် ဦး ၏မစင်များမှ COVID-19 ကိုဖမ်းယူနိုင်သည့်အန္တရာယ်မှာနည်းပါးသည်။ ကန ဦး စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများအရအချို့သောရောဂါများတွင်ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကူးစက်ခံရနိုင်သော်လည်းဤလမ်းကြောင်းမှတဆင့်ပျံ့နှံ့ခြင်းသည်ရောဂါဖြစ်ပွားမှု၏အဓိကလက္ခဏာမဟုတ်ပါ။ COVID-19 ပြန့်ပွားပုံနှင့်လက်ရှိတွေ့ရှိချက်အသစ်များကိုဆက်လက်မျှဝေသွားမည့်နည်းလမ်းများအားသုတေသနမှ WHO ကအကဲဖြတ်နေသည်။ သို့သော်၎င်းသည်အန္တရာယ်ရှိနိုင်သောကြောင့်၊ ရေချိုးခြင်းနှင့်အစာစားခြင်းမပြုမီလက်များကိုပုံမှန်ဆေးကြောရန်နောက်ထပ်အကြောင်းရင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။

5- What can I do to protect myself and prevent the spread of disease ?

> လူတိုင်းအတွက်ကာကွယ်ရေးအစီအမံ

COVID-19 ဖြစ်ပွားမှုနှင့်စပ်လျဉ်း။ နောက်ဆုံးပေါ်သတင်းအချက်အလက်များကို WHO ဝက်ဘ်ဆိုက်နှင့်သင်၏အမျိုးသားနှင့်ဒေသဆိုင်ရာပြည်သူ့ကျန်းမာရေးအာဏာပိုင်များမှရရှိနိုင်ပါသည်။ ကမ္ဘာတဝှမ်းရှိနိုင်ငံများစွာသည် COVID-19 ဖြစ်ပွားမှုကိုတွေ့မြင်ခဲ့ပြီးအများအပြားမှာရောဂါဖြစ်ပွားမှုများကိုတွေ့မြင်ခဲ့ရသည်။ တရုတ်နှင့်အခြားနိုင်ငံများမှအာဏာပိုင်များသည်သူတို့၏ဖြစ်ပွားမှုနှေးကွေးခြင်းသို့မဟုတ်ရပ်တန့်ခြင်းတွင်အောင်မြင်ခဲ့သည် သို့သော်အခြေအနေသည်ကြိုတင်ခန့်မှန်း။ မရသောကြောင့်နောက်ဆုံးသတင်းများကိုပုံမှန်စစ်ဆေးပါ။

သင်သည်ရိုးရှင်းသောကြိုတင်ကာကွယ်မှုများ ပြုလုပ်၍ ကူးစက်ခံရခြင်းသို့မဟုတ် COVID-19 ပြန့်ပွားခြင်းအခွင့်အလမ်းများကိုလျှော့ချနိုင်သည်။

သင်၏လက်များကိုအရက်အခြေပြုလက်ဖြင့်ပုံမှန်နှင့်သေချာစွာဆေးကြောပါသို့မဟုတ်ဆပ်ပြာနှင့်ရေဖြင့်ဆေးပါ။

အဘယ်ကြောင့်? သင်၏လက်ကိုဆပ်ပြာနှင့်ရေဖြင့်ဆေးခြင်းသို့မဟုတ်အရက်အခြေခံသည့်လက်ပွတ်လိမ်းခြင်းဖြင့်သင်၏လက်၌ရှိသောဗိုင်းရပ်စ်များကိုသေစေနိုင်သည်။

သင်နှင့်ချောင်းဆိုးခြင်းသို့မဟုတ်နှာချေခြင်းရှိသူများနှင့်သင်နှင့်အနည်းဆုံး ၁ မီတာအကွာအဝေးကိုထိန်းသိမ်းထားပါ။

အဘယ်ကြောင့်? တစ်စုံတစ်ယောက်သည်ချောင်းဆိုးခြင်းသို့မဟုတ်နှာချေခြင်းတို့ကြောင့်ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးပါ ၀ င်နိုင်သောနှာခေါင်းနှင့်ပါးစပ်မှအရည်အစက်ငယ်များကိုလေမှုတ်ထုတ်သည်။ သင်အလွန်နီးကပ်လွန်းပါကချောင်းဆိုးရောဂါတွင်ရောဂါရှိပါက COVID-19 ဗိုင်းရပ်စ်အပါအ ၀ င်ချောင်းများကိုသင်ရှူရှိုက်နိုင်သည်။

မျက်စိ၊ နှာခေါင်းနှင့်ပါးစပ်တို့ထိခြင်းကိုရှောင်ပါ။

အဘယ်ကြောင့်? မျက်နှာများသည်များစွာသောမျက်နှာပြင်များကိုထိပြီးဗိုင်းရပ်စ်များကိုဖမ်းယူနိုင်သည်။ တစ်ချိန်တည်း၌လက်သည်သင့်မျက်လုံးများ၊ နှာခေါင်းနှင့်ပါးစပ်သို့ကူးစက်နိုင်သည်။ ထိုမှတဆင့်ဗိုင်းရပ်စ်သည်သင်၏ခန္ဓာကိုယ်ထဲသို့ ၀ င်ရောက်ပြီးသင့်ကိုဖျားနာစေနိုင်သည်။

သင်နှင့်သင့်ပတ် ၀ န်းကျင်ရှိလူများသည်ကောင်းမွန်သောအသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာသန့်ရှင်းမှုကိုလိုက်နာပါ။ ဆိုလိုသည်မှာသင်ချောင်းဆိုးသောအခါနှာချေလျှင်ပါးစပ်နှင့်နှာခေါင်းကိုကွေးသောတံတောင်ဆစ်သို့မဟုတ်တစ်ရှူးများဖုံးအုပ်ထားခြင်းကိုဆိုလိုသည်။ ထို့နောက်အသုံးပြုသောတစ်သျှူးများကိုချက်ချင်းဖယ်ရှားပါ။

အဘယ်ကြောင့်? မျက်ရည်စက်လေးတွေကဗိုင်းရပ်စ်ပျံ့နှံ့သွားတယ်။ ကောင်းမွန်သောအသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာသန့်ရှင်းမှုကိုလိုက်နာခြင်းဖြင့်သင့်ပတ်ဝန်းကျင်ရှိလူများအားအအေးမိခြင်း၊ တုပ်ကွေးနှင့် COVID-19 ကဲ့သို့သောဗိုင်းရပ်စ်များမှကာကွယ်ပေးသည်။

နေမကောင်းဖြစ်နေရင်အိမ်မှာနေပါ။ အကယ်၍ သင့်တွင်အဖျားတက်ခြင်း၊ ချောင်းဆိုးခြင်းနှင့်အသက်ရှူရခက်ခဲခြင်းရှိပါကဆေးကုသမှုခံယူ။ ကြိုတင်ခေါ်ဆိုပါ။ သင်၏ဒေသခံကျန်းမာရေးအာဏာပိုင်၏ညွှန်ကြားချက်များကိုလိုက်နာပါ။

အဘယ်ကြောင့်? အမျိုးသားနှင့်ဒေသဆိုင်ရာအာဏာပိုင်များသည်သင်၏နယ်မြေအခြေအနေနှင့် ပတ်သက်၍ နောက်ဆုံးပေါ်သတင်းအချက်အလက်များကိုရရှိလိမ့်မည်။ ကြိုတင်ခေါ်ဆိုခြင်းဖြင့်သင်၏ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုပေးသူအားသင့်အားမှန်ကန်သောကျန်းမာရေးဌာနသို့လျင်မြန်စွာပို့ဆောင်ပေးလိမ့်မည်။ ၎င်းသည်သင့်အားကာကွယ်ပေးပြီးဗိုင်းရပ်စ်များနှင့်အခြားကူးစက်ရောဂါများပျံ့နှံ့မှုကိုတားဆီးနိုင်သည်။

နောက်ဆုံးပေါ် COVID-19 ဟော့စပေါ့ (COVID-19 ကျယ်ပြန့်စွာပျံ့နှံ့နေသည့်မြို့များသို့မဟုတ်ဒေသဆိုင်ရာဒေသများ) တွင်နောက်ဆုံးပေါ်ထားပါ။ ဖြစ်နိုင်လျှင်နေရာများသို့အထူးသဖြင့်အသက်ကြီးသူသို့မဟုတ်ဆီးချိုရောဂါ၊

အဘယ်ကြောင့်? COVID-19 ဖမ်းယူနိုင်သည့်အခွင့်အလမ်းပိုများသည်

> COVID-19 ပြန့်နှံ့နေသောနေရာများသို့ (လွန်ခဲ့သော ၁၄ ရက်အတွင်း) သို့မဟုတ်မကြာသေးမီက ၀ င်ရောက်ဖူးသူများအတွက်အကာအကွယ်ပေးမှု

အထက်တွင်ဖော်ပြထားသောလမ်းညွှန်ကိုလိုက်နာပါ (လူတိုင်းအတွက်ကာကွယ်မှုအစီအမံ)

သင်ပြန်လည်ကျန်းမာလာသည်နှင့်အမျှခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ အဆင့်နိမ့်သည့်ဖျားနာခြင်း (၃၇.၃ စင်တီဂရိတ်အထက်) နှင့်နှာရည်ယိုခြင်းကဲ့သို့သောအပျော့စားလက္ခဏာများပင်လျှင်မကျေနပ်မှုကိုစတင်ခံစားရလျှင်အိမ်တွင် နေ၍ တည်းခိုခြင်း။ အကယ်၍ တစ်စုံတစ် ဦး ကသင့်အားထောက်ပံ့ရေးပစ္စည်းများယူဆောင်လာရန်သို့မဟုတ်အပြင်ထွက်ရန်အတွက်မရှိမဖြစ်လိုအပ်လျှင် အစားအစာ ၀ ယ်ရန်၊ အခြားလူများမကူးစက်စေရန်မျက်နှာဖုံးတပ်ဆင်ပါ။

အဘယ်ကြောင့်? အခြားသူများနှင့်ထိတွေ့ခြင်းကိုရှောင်ရှားခြင်းနှင့်ဆေးဘက်ဆိုင်ရာအဆောက်အအုံများသို့လည်ပတ်ခြင်းက၎င်းစက်ရုံများကိုပိုမိုထိရောက်စွာလည်ပတ်စေပြီးသင်နှင့်အခြားသူများကိုဖြစ်နိုင်သော COVID-19 နှင့်အခြားဗိုင်းရပ်စ်များမှကာကွယ်ရန်ကူညီလိမ့်မည်။

အကယ်၍ သင်သည်အဖျားတက်ခြင်း၊ ချောင်းဆိုးခြင်းနှင့်အသက်ရှူရခက်ခဲခြင်းများဖြစ်ပေါ်လျှင်အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာရောဂါကူးစက်မှုသို့မဟုတ်အခြားပြင်းထန်သောအခြေအနေများကြောင့်ဖြစ်နိုင်သည့်အတွက်ချက်ချင်းဆေးကုသမှုခံယူပါ။ ကြိုတင်ပြီးဖုန်းခေါ်ဆိုပါကသင်၏ ၀ န်ဆောင်မှုပေးသူအားမကြာသေးမီကခရီးသွားခြင်းသို့မဟုတ်ခရီးသွားများနှင့်အဆက်အသွယ်ရှိကြောင်းပြောပြပါ။

အဘယ်ကြောင့်? ကြိုတင်ခေါ်ဆိုခြင်းဖြင့်သင်၏ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုပေးသူအားသင့်အားမှန်ကန်သောကျန်းမာရေးဌာနသို့လျင်မြန်စွာပို့ဆောင်ပေးလိမ့်မည်။ ၎င်းသည်ဖြစ်နိုင်သော COVID-19 နှင့်အခြားဗိုင်းရပ်စ်များပျံ့နှံ့မှုကိုကာကွယ်ရန်လည်းကူညီလိမ့်မည်။

6- How likely am I to catch COVID-19 ?

COVID-19 ဖြစ်ပွားမှုတခုခုရှိလား၊ မဟုတ်သည်ဖြစ်စေသင်ဘယ်မှာရှိနေသည်ဆိုသည့်အချက်ပေါ်တွင်မူတည်သည်။

နေရာအများစုရှိလူအများစုအတွက် COVID-19 ဖမ်းယူနိုင်သည့်အန္တရာယ်မှာနည်းနေဆဲဖြစ်သည်။ သို့သော်ယခုအခါကမ္ဘာတစ်ဝန်းတွင်ရောဂါများပျံ့နှံ့နေသောနေရာများ (မြို့ကြီးများသို့မဟုတ်ဒေသများ) ရှိသည်။ ဤဒေသများ၌နေထိုင်သောသို့မဟုတ်လာရောက်လည်ပတ်သူများအတွက် COVID-19 ဖမ်းယူနိုင်သည့်အန္တရာယ်သည်ပိုမိုမြင့်မားသည်။ COVID-19 အမှုအသစ်ကိုဖော်ထုတ်တိုင်းအစိုးရနှင့်ကျန်းမာရေးအာဏာပိုင်များသည်ပြင်းထန်သောအရေးယူမှုများပြုလုပ်နေသည်။ ခရီးသွားခြင်း၊ သွားလာခြင်းနှင့်ကြီးမားသောစုရုံးခြင်းများကိုတားမြစ်သည့်မည်သည့်ဒေသဆိုင်ရာမဆိုလိုက်နာပါ။ ရောဂါထိန်းချုပ်ရေးကြိုးပမ်းမှုများနှင့်ပူးပေါင်းခြင်းသည်သင်၏ COVID-19 ကူးစက်ခြင်းသို့မဟုတ်ပျံ့နှံ့ခြင်း၏အန္တရာယ်ကိုလျော့နည်းစေသည်။

COVID-19 ဖြစ်ပွားမှုများကိုထိန်းချုပ်နိုင်ပြီး၊ တရုတ်နှင့်အခြားနိုင်ငံများတွင်ပြသထားသည့်အတိုင်းကူးစက်မှုကိုရပ်တန့်နိုင်သည်။ ကံမကောင်းစွာပဲအသစ်ဖြစ်ပွားမှုလျင်မြန်စွာပေါ်ထွက်လာနိုင်ပါတယ်။ သင်နေသောသို့မဟုတ်သွားရန်ရည်ရွယ်ထားသောအခြေအနေကိုသတိပြုရန်အရေးကြီးသည်။ WHO သည်ကမ္ဘာတဝှမ်း COVID-19 အခြေအနေနှင့်ပတ်သက်သည့်နေ့စဉ်နောက်ဆုံးသတင်းများကိုထုတ်ဝေသည်။

ဒီမှာတွေ့နိုင်ပါတယ် https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/situation-reports/

7- Should I worry about COVID-19 ?

COVID-19 ကူးစက်မှုကြောင့်ဖြစ်သောရောဂါသည်အထူးသဖြင့်ကလေးများနှင့်လူကြီးများအတွက်ပျော့ပျောင်းသည်။ သို့သော်၎င်းသည်ပြင်းထန်သောဖျားနာမှုကိုဖြစ်စေနိုင်သည်။ ၎င်းကိုဖမ်းမိသောလူ ၅ ယောက်လျှင် ၁ ဦး သည်ဆေးရုံစောင့်ရှောက်မှုလိုအပ်သည်။ ထို့ကြောင့်လူများသည် COVID-19 ဖြစ်ပွားမှုသည်သူတို့နှင့်သူတို့၏ချစ်ရသူများအားမည်သို့အကျိုးသက်ရောက်မည်ကိုလူတို့စိုးရိမ်ရန်မှာပုံမှန်ဖြစ်သည်။

ကျွန်ုပ်တို့၏စိုးရိမ်မှုများကိုမိမိကိုယ်ကို၊ ကျွန်ုပ်တို့ချစ်မြတ်နိုးရသူများနှင့်ကျွန်ုပ်တို့၏လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းများကိုကာကွယ်ရန်လုပ်ဆောင်မှုများအဖြစ်သို့ပို့နိုင်သည်။ ဤလုပ်ရပ်များအနက်ပထမ ဦး ဆုံးနှင့်အရေးအကြီးဆုံးမှာလက်ဆေးခြင်းနှင့်သေချာစွာဆေးကြောခြင်းနှင့်အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာသန့်ရှင်းခြင်းတို့ဖြစ်သည်။ ဒုတိယအနေဖြင့်၊ ခရီးသွားခြင်း၊ သွားလာခြင်းနှင့်စုရုံးခြင်းများအတွက်တားမြစ်ချက်များအပါအ ၀ င်ဒေသခံကျန်းမာရေးအာဏာပိုင်များ၏အကြံဥာဏ်များကိုအသိပေးပြီးလိုက်နာပါ။

ဒီနေရာကနေ မိမိကိုယ်ကိုမည်သို့ကာကွယ်ရမည်နှင့် ပတ်သက်၍ ပိုမိုလေ့လာပါ။

https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public

8- Who is at risk of developing severe illness ?

COVID-2019 သည်လူများအားမည်သို့အကျိုးသက်ရောက်သည်ကိုကျွန်ုပ်တို့လေ့လာနေဆဲဖြစ်သော်လည်းသက်ကြီးရွယ်အိုများနှင့်လက်ရှိကျန်းမာရေးအခြေအနေများ (ဥပမာသွေးတိုး၊ နှလုံးရောဂါ၊ အဆုတ်ရောဂါ၊ ကင်ဆာသို့မဟုတ်ဆီးချိုစသော) ရောဂါများသည်အခြားသူများထက် ပိုမို၍ ပြင်းထန်သောဖျားနာမှုဖြစ်ပွားပုံရသည်။

9- Are antibiotics effective in preventing or treating the COVID-19 ?

မဟုတ်ပါ။ ပဋိဇီဝဆေးများသည်ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးများကိုတားဆီးနိုင်စွမ်းမရှိသော်လည်း၎င်းသည်ဘက်တီးရီးယားကူးစက်မှုကိုသာလုပ်ဆောင်သည်။ COVID-19 သည်ဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့်ဖြစ်သောကြောင့်ပantibိဇီဝဆေးများအလုပ်မလုပ်ပါ။ COVID-19 ကိုကာကွယ်ရန်သို့မဟုတ်ကုသရန်အတွက်ပိဇီဝဆေးများကိုမသုံးသင့်ပါ။ ဘက်တီးရီးယားကူးစက်မှုကိုကုသရန်ဆရာဝန်ကညွှန်ကြားသည့်အတိုင်း၎င်းတို့ကိုသာအသုံးပြုသင့်သည်။

10- Are there any medicines or therapies that can prevent or cure COVID-19 ?

အနောက်တိုင်း၊ အစဉ်အလာနှင့်အိမ်တွင်းဆေးများသည် COVID-19 ၏လက္ခဏာများကိုသက်သာစေပြီးသက်သာစေနိုင်သော်လည်းလက်ရှိဆေးသည်ရောဂါကိုကာကွယ်ရန်သို့မဟုတ်ပျောက်ကင်းအောင်ကုသနိုင်ကြောင်းအထောက်အထားမရှိပါ။ COVID-19 ကိုကာကွယ်ရန်သို့မဟုတ်ကုသရန်အတွက်ပantibိဇီဝဆေးများအပါအ ၀ င်မည်သည့်ဆေးနှင့်မဆိုမိမိကိုယ်ကိုဆေးဝါးသုံးစွဲရန် WHO က WHO ကအကြံပြုသည်။ သို့သော်အနောက်တိုင်းနှင့်ရိုးရာဆေးများပါ ၀ င်သည့်လက်တွေ့စမ်းသပ်မှုများစွာရှိသည်။ လက်တွေ့တွေ့ရှိချက်များရရှိနိုင်ပါက WHO သည်အသစ်သောသတင်းအချက်အလက်များကိုဆက်လက်ပေးအပ်သွားမည်ဖြစ်သည်။

11- Is there a vaccine, drug or treatment for COVID-19 ?

မသေခြာဘူး။ COVID-2019 ကိုကာကွယ်ရန်သို့မဟုတ်ကုသရန်အတွက်ယနေ့အထိကာကွယ်ဆေးနှင့်တိကျသောဗိုင်းရပ်စ်ဆေးများမရှိပါ။ သို့သော်ရောဂါခံစားနေရသူများသည်ရောဂါလက္ခဏာများသက်သာစေရန်ဂရုစိုက်သင့်သည်။ ပြင်းထန်သောဖျားနာမှုရှိသူများကိုဆေးရုံတင်သင့်သည်။ လူနာအများစုသည်အထောက်အကူပြုပြုစုစောင့်ရှောက်မှုကြောင့်ကျေးဇူးတင်ကြသည်။

ဖြစ်နိုင်ချေရှိသောကာကွယ်ဆေးများနှင့်အချို့သောတိကျသောဆေးဝါးကုသမှုများကိုစုံစမ်းစစ်ဆေးလျက်ရှိသည်။ ၎င်းတို့သည်လက်တွေ့စမ်းသပ်မှုများမှတဆင့်စမ်းသပ်ခံရသည်။ COVID-19 ကိုကာကွယ်ရန်နှင့်ကုသရန်ကာကွယ်ဆေးနှင့်ဆေးဝါးများဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရန် WHO ကကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုများကိုညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်နေသည်။

ကိုယ့်ကိုယ်ကိုနှင့်အခြားသူများအား COVID-19 မှကာကွယ်ရန်အထိရောက်ဆုံးနည်းလမ်းများမှာသင်၏လက်များကိုမကြာခဏသန့်ရှင်းရေးလုပ်ခြင်း၊ သင်၏ချောင်းဆိုးခြင်းကိုတံတောင်ဆစ်သို့မဟုတ်တစ်ရှူးများကဖုံးအုပ်ခြင်း နှင့် ခြောင်းဆိုးခြင်း နှာချေခြင်း ရှိသူများနှင့် အနည်းဆုံး ၁ မီတာ (၃ ပေ) အကွာအဝေးရှိလူများနှင့်ထိန်းသိမ်းရန်ဖြစ်သည်။

(See Basic protective measures against the new coronavirus).

12- Is COVID-19 the same as SARS ?

မတူပါ။ COVID-19 ကိုဖြစ်ပွားစေသည့်ဗိုင်းရပ်စ်နှင့် ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင်ပြင်းထန်သောအသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာရောဂါ (SARS) ဖြစ်ပွားခြင်းကိုဖြစ်စေသောဗိုင်းရပ်စ်သည်တစ် ဦး နှင့်တစ် ဦး ဆက်စပ်မှုရှိသော်လည်းရောဂါဖြစ်ပွားမှုမှာမူကွဲပြားခြားနားသည်။

SARS သည်သေစေနိုင်သော်လည်းကူးစက်မှုနည်းပါးသည် COVID-19 ထက်ပိုသည်။ ၂၀၀၃ ခုနှစ်မှစ၍ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းလုံးရှိ SARS ရောဂါဖြစ်ပွားမှုမရှိခဲ့ပါ။

13- Should I wear a mask to protect myself ?

သင့်တွင် COVID-19 လက္ခဏာများ (အထူးသဖြင့်ချောင်းဆိုးခြင်း) နှင့်သို့မဟုတ် COVID-19 ရှိသူတစ် ဦး ဦး ကိုကြည့်ရှုစောင့်ရှောက်လျှင်သာမျက်နှာဖုံးဝတ်ဆင်ပါ။ ဖယ်ရှားနိုင်သောမျက်နှာဖုံးသည်တစ်ကြိမ်သာအသုံးပြုနိုင်သည်။ အကယ်၍ သင်သည်ဖျားနာခြင်းသို့မဟုတ်ဖျားနာနေသူတစ် ဦး အားရှာဖွေခြင်းသည်သင်မျက်နှာဖုံးကိုဖြုန်းတီးနေခြင်းဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းလုံးမျက်နှာဖုံးများရှားပါးလာခြင်းကြောင့်မျက်နှာဖုံးများကိုပညာရှိစွာအသုံးပြုရန်လူတို့အား WHO ကတိုက်တွန်းသည်။

တန်ဖိုးရှိသောအရင်းအမြစ်များကိုမလိုအပ်သောအလဟ avoid မဖြုန်းတီးစေရန်နှင့်မျက်နှာဖုံးများကိုအလွဲသုံးစားလုပ်ခြင်းမှရှောင်ရှားရန်ဆေးဘက်ဆိုင်ရာမျက်နှာဖုံးများကိုဆင်ခြင်တုံတရားဖြင့်အသုံးပြုရန် WHO ကအကြံပေးသည် (မျက်နှာဖုံးများအသုံးပြုခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ အကြံဥာဏ်ကိုကြည့်ပါ) ။

ကိုယ့်ကိုယ်ကိုနှင့်အခြားသူများအား COVID-19 မှကာကွယ်ရန်အထိရောက်ဆုံးနည်းလမ်းများမှာသင်၏လက်များကိုမကြာခဏသန့်ရှင်းရေးလုပ်ခြင်း၊ သင်၏ချောင်းဆိုးခြင်းကိုတံတောင်ဆစ်သို့မဟုတ်တစ်ရှူးများနှင့်ဖုံးခြင်းနှင့်ချောင်းဆိုးခြင်းသို့မဟုတ်နှာချေခြင်းမှအနည်းဆုံး ၁ မီတာ (၃ ပေ) အကွာအဝေးကိုထိန်းသိမ်းရန်ဖြစ်သည်။

See basic protective measures against the new coronavirus for more information. 

14- How to put on, use, take off and dispose of a mask ?

> သတိရပါ၊ မျက်နှာဖုံးကိုကျန်းမာရေးလုပ်သားများ၊ စောင့်ရှောက်သူများနှင့်အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာရောဂါလက္ခဏာများဖြစ်သောအဖျားနှင့်ချောင်းဆိုးတို့သာအသုံးပြုသင့်သည်။

> မျက်နှာဖုံးကိုမထိမီလက်ကိုအရက်အခြေပြုလက်ဖြင့်ပွတ်ပေးပါသို့မဟုတ်ဆပ်ပြာနှင့်ရေဖြင့်ဆေးပါ

မျက်နှာဖုံးကို ယူ၍ မျက်ရည်များသို့မဟုတ်အပေါက်များကိုစစ်ဆေးပါ။

> ဘယ်ဘက်ခြမ်းကဘယ်ဘက်အပေါ်ဘက် (သတ္တုချောင်းရှိသည့်နေရာ) Orient ။

> မျက်နှာဖုံး၏ညာဘက်အခြမ်း (အရောင်ခြယ်) ကိုသေချာစွာစစ်ဆေးပါ။

> မျက်နှာဖုံးကိုသင်၏မျက်နှာပေါ်တွင်တင်ပါ။ သတ္တုချွတ်သို့မဟုတ်မျက်နှာဖုံး၏ခိုင်မာသောအစွန်းကိုဖိ။ သင်၏နှာခေါင်းပုံစံကိုပုံသွင်းပေးပါ။

> မျက်နှာဖုံးအောက်ခြေကိုဆွဲချပါ၊ ဒါကြောင့်သင့်ပါးစပ်နှင့်မေးစေ့ကိုဖုံးအုပ်ထားပါ။

> အသုံးပြုမှုပြီးနောက်, မျက်နှာဖုံးကိုချွတ်; မျက်နှာဖုံးနှင့်အဝတ်များမှမျက်နှာဖုံးကိုအဝေးမှထားစဉ်နားကြပ်နောက်ကွယ်မှ elastic ကွင်းများကိုဖယ်ရှားပါ။

 > မျက်နှာဖုံး၏ညစ်ညမ်းသောမျက်နှာပြင်များမထိရန်။

> မျက်နှာဖုံးကိုအသုံးပြုပြီးနောက်ချက်ချင်းအဖုံးပါသော ပုံးအတွင်းသို့ စွန့်ပစ်ပါ။

> မျက်နှာဖုံးကိုထိပြီးနောက်သို့မဟုတ်ဖယ်ရှားပြီးနောက်လက်သန့်ရှင်းမှုကိုလုပ်ဆောင်ပါ။ - အရက်ကိုအခြေခံသည့်လက်ပွတ်ကိုအသုံးပြုပါ၊ သို့မဟုတ်သိသာစွာညစ်ညမ်းပါကလက်များကိုဆပ်ပြာနှင့်ရေဖြင့်ဆေးပါ။

15- How long is the incubation period for COVID-19 ?

“ ပေါက်ဖွားသည့်ကာလ” ဆိုသည်မှာဗိုင်းရပ်စ်ကိုဖမ်းယူနိုင်ခြင်းနှင့်ရောဂါလက္ခဏာပြခြင်းစတင်ရန်အချိန်ကာလကိုဆိုလိုသည်။ COVID-19 အတွက်ပေါက်ဖွားသည့်ကာလ၏ခန့်မှန်းချက်အများစုသည် ၁ ရက်မှ ၁၄ ရက်အတွင်း၊ အများအားဖြင့်ငါးရက်ခန့်ဖြစ်သည်။ ပိုမိုသောဒေတာများရရှိနိုင်ဖြစ်လာအဖြစ်ဤခန့်မှန်းချက်ကို update လိမ့်မည်။

16- Can humans become infected with the COVID-19 from an animal source ?

Coronaviruses များသည်များသောအားဖြင့်တိရိစ္ဆာန်များတွင်တွေ့ရလေ့ရှိသောဗိုင်းရပ်စ်များစွာရှိသည်။ ရံဖန်ရံခါလူတို့သည်ဤဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကူးစက်ခံရပြီးအခြားသူများသို့ပျံ့နှံ့နိုင်သည်။ ဥပမာအားဖြင့် SARS-CoV သည် civet ကြောင်များနှင့်ဆက်စပ်နေပြီး MERS-CoV ကိုဒရုန်းဒရိုက်ကုလားအုတ်များကကူးစက်သည်။ ဖြစ်နိုင်သော COVID-19 ၏တိရိစ္ဆာန်ရင်းမြစ်များကိုအတည်မပြုရသေးပါ။

သင့်ကိုယ်သင်ကာကွယ်ရန်၊ ဥပမာတိရိစ္ဆာန်စျေးကွက်သို့သွားသောအခါ၊ တိရိစ္ဆာန်များနှင့်တိုက်ရိုက်ထိတွေ့ခြင်းနှင့်တိရိစ္ဆာန်များနှင့်ထိတွေ့ခြင်းကိုရှောင်ရှားပါ။ အချိန်တိုင်းတွင်ကောင်းမွန်သောအစားအစာဘေးကင်းရေးအလေ့အကျင့်ကိုသေချာအောင်ပြုလုပ်ပါ။ အသား၊ နို့နှင့်တိရိစ္ဆာန်ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါများကိုမပါသောအစားအစာများညစ်ညမ်းမှုကိုရှောင်ရှားရန်နှင့်ကုန်ကြမ်းသို့မဟုတ် undercooked တိရိစ္ဆာန်ထုတ်ကုန်များစားသုံးခြင်းမှရှောင်ရှားရန်ဂရုစိုက်ပါ။

17- Can I catch COVID-19 from my pet ?

ဟောင်ကောင်တွင်ခွေးတစ်ကောင်ကူးစက်ခံထားရသောဥပမာတစ်ခုရှိသော်လည်းခွေး၊ ကြောင်သို့မဟုတ်အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်တစ်ကောင်သည် COVID-19 ကိုကူးစက်နိုင်သည့်အထောက်အထားမရှိသေးပါ။ COVID-19 သည်အဓိကအားဖြင့်ရောဂါရှိသူတစ် ဦး သည်ချောင်းဆိုးခြင်း၊ နှာချေခြင်း၊ စကားပြောခြင်း ဖြင့်အဓိက ပျံ့နှံသည်။ မိမိကိုယ်ကိုကာကွယ်ရန်သင်၏လက်များကိုမကြာခဏ ဆေးကြောပါ။ 

WHO သည်ဤနှင့်အခြား COVID-19 ခေါင်းစဉ်များနှင့်ပတ်သက်သည့်နောက်ဆုံးပေါ်သုတေသနကို ဆက်လက်၍ စောင့်ကြည့်လေ့လာပြီးတွေ့ရှိချက်အသစ်များရရှိနိုင်သည့်အတိုင်းအသစ်ပြောင်းမည်။

18- How long does the virus survive on surfaces ?

COVID-19 ဖြစ်စေသည့်ဗိုင်းရပ်စ်သည်မည်မျှကြာကြာမျက်နှာပြင်ပေါ်တွင်ဆက်လက်ရှင်သန်နေသည်ကိုမူမသိရသေးသော်လည်းအခြား coronaviruses ကဲ့သို့ပြုမူပုံရသည်။ လေ့လာမှုများအရ coronaviruses (COVID-19 ဗိုင်းရပ်စ်နှင့်ပတ်သက်သောပဏာမသတင်းအချက်အလက်များအပါအဝင်) သည်နာရီအနည်းငယ်သို့မဟုတ်ရက်ပေါင်းများစွာအထိမျက်နှာပြင်များပေါ်တွင်ဆက်ရှိနေနိုင်သည်။ ၎င်းသည်ကွဲပြားခြားနားသောအခြေအနေများ (ဥပမာမျက်နှာပြင်အမျိုးအစား၊ အပူချိန်သို့မဟုတ်စိုထိုင်းဆ) တို့တွင်ကွဲပြားနိုင်သည်။

အကယ်၍ သင်ကမျက်နှာပြင်တစ်ခုကူးစက်နိုင်သည်ဟုသင်ထင်လျှင်ဗိုင်းရပ်စ်ကိုသတ်ပြီးသင်နှင့်အခြားသူများကိုကာကွယ်ရန်ရိုးရှင်းသောပိုးသတ်ဆေးဖြင့်သန့်စင်ပါ။ သင်၏လက်များကိုအရက်အခြေပြုလက်ဖြင့်ပွတ်ပေးပါသို့မဟုတ်ဆပ်ပြာနှင့်ရေဖြင့်ဆေးပါ။ သင်၏မျက်လုံးများ၊ ပါးစပ်သို့မဟုတ်နှာခေါင်းကိုမထိပါနှင့်။

19- Is it safe to receive a package from any area where COVID-19 has been reported ?

စိတ်ချရပါတယ်။ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးကုန်ပစ္စည်းများကိုညစ်ညမ်းစေသည့်ရောဂါကူးစက်ခံရသူတစ် ဦး ဖြစ်နိုင်ခြေမှာနည်းပါးပြီးပြောင်းရွှေ့ခြင်း၊ ခရီးသွားခြင်းနှင့်ကွဲပြားခြားနားသောအခြေအနေများနှင့်အပူချိန်များအထုပ်တစ်ခုမှ COVID-19 ကိုဖြစ်ပေါ်စေသောဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကူးစက်နိုင်သည့်အလားအလာမှာအလွန်နည်းပါးသည်။

20- Is there anything I should not do ?

အောက်ပါအစီအမံများသည် COVID-2019 ကိုထိရောက်မှု မရှိ၍ အန္တရာယ်ဖြစ်စေနိုင်သည်။

> ဆေးလိပ်သောက်ခြင်း

> မျိုးစုံမျက်နှာဖုံးများဝတ်ဆင်ခြင်း

> ပဋိဇီဝဆေးများသောက်သုံးခြင်း (မေးခွန်း ၁၀ ကိုကြည့်ပါ။ "COVID-19 ကိုကာကွယ်နိုင်တဲ့ကုထုံးတွေရှိပါသလား။ ")

မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ၊ သင်သည်အဖျားတက်ခြင်း၊ ချောင်းဆိုးခြင်းနှင့်အသက်ရှူရခက်ခဲခြင်းရှိလျှင်ပိုမိုပြင်းထန်သောကူးစက်ရောဂါဖြစ်ပွားမှုအန္တရာယ်ကိုလျှော့ချရန်စောစီးစွာဆေးကုသမှုခံယူပါ။ သင်၏မကြာသေးမီကခရီးသွားခြင်းအကြောင်းကိုသင်၏ ကျန်းမာရေးပြုစုစောင့်ရှောက်သူအားဝေမျှပါ။

Resources